|
İÇERİKLER
GENEL KAVRAMLAR ATIK: Üretim ve kullanım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan, insan ve çevre sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü maddedir. ATIK YÖNETİMİ : Atığın kaynağında azaltılması, özelliğine göre ayrılması, toplanması, geçici depolanması, ara depolanması, geri kazanılması, taşınması,bertarafı ve bertaraf işlemleri sonrası kontrolü ve benzeri işlemleri içeren bir yönetim biçimidir. ENTEGRE ATIK YÖNETİMİ : Atık Yönetiminin entegre olarak tüm atıklara beraber uygulanmasıdır.
ATIK YÖNETİM PİRAMİDİ  Atık Yönetim Piramidi üst basamaktan alt basamaklara doğru değerlendirilir. Yani ilk aşama atığın oluşmasının önlenmesi, eğer bu sağlanamıyorsa atığın Minimizasyonu, diğer bir deyişle atığın en aza indirilmesi amaçlanır. Daha sonra atığın Yeniden kullanımı eğer bu da mümkün olmuyorsa önce geri dönüşüm ve sonra enerji geri kazanımı amaçlanır. Bu uygulanan yöntemlerden sonra elimizde kalan atığa yada bu yöntemleri uygulayamadığımız atığa yapılacak en son işlem bertaraftır (Düzenli Depolama, yakma gibi).
ATIK YÖNETİMİ NASIL YAPILMALIDIR Uygulanabilir ve verimli bir Atık Yönetimi için aşağıdaki adımların uygulanması gerekir. 1- Yetkili / Sorumlu Belirlemek : Atığa ait işlemlerin tek elden ve sorunsuzca yürütülebilmesi için ilk adım olarak bu konuda bir sorumlu belirlenmeli ve bu kişi tarafından yeterli sayıda personelden oluşan bir Çevre birimi oluşturulmalıdır. Sorumlu tarafından atık toplamakla görevli personeller, atık geçici depolama alanı sorumlusu gibi diğer görev paylaşımları da yapılmalıdır. 2- Atığın Tanımlanması: Tesiste ortaya çıkan tüm atıklar ilk önce tanımlanmalı ve kaynakları belirlenmelidir. İlk olarak belediye tarafından alınan evsel nitelikli katı atıklar, ambalaj atıkları ve endüstriyel nitelikli atıklar (tehlikeli atıklar, atık yağlar, kontamine (herhangi bir tehlikeli atık/atık yağ bulaşmış) ambalaj atıkları belirlenmelidir. Bunların oluşum sıklığı ve miktarları tespit edilmelidir. Bu atıkların hangi mevzuata tabi olduğu, nasıl toplanması, taşınması, geçici depolanması gerektiği, maksimum depolama süresi gibi hususlar belirlenmelidir. 3. Kaynağında Ayrı Toplama: Tüm atıkların kaynağında ayrı toplanması için bu atıkların oluştuğu yerlere yeterli büyüklükte ve sayıda atığın türüne ve niteliğine uygun konteynırlar konmalıdır(Tehlikeli atıklar için kapalı konteynırlar kullanılmalıdır. Her bir konteynırlar üzerine, içerisine atılacak atığın türünü belirten bilgi ve uyarı etiketleri yazılmalıdır. Eğer mümkünse farklı atıklar için farklı renklerde konteynırlar da kullanılabilir. Bu şekilde bir uyulama atıkların kaynağına ayrı toplanmasındaki başarıyı yükseltecektir. 4. Personel Eğitimi: Gerek atık yönetiminden sorumlu ekibe, gerekse tüm personele atık yönetimi konusunda eğitim/bilgi verilmeli, herkesin üzerine düşen vazifeler bildirilmeli ve atıkların ayrı toplanması konusunda herkesin hassasiyet göstermesi hususları hatırlatılmalıdır. 5. Geçici Atık Depolama Sahası Kurulması: Kaynağında farklı konteynırlarla ayrı olarak toplanan atıkların tesis içerisinde güvenli ve mevzuata uygun şekilde geçi depolanması için bir “Geçici atık Depolama Alanı” kurulmalıdır. Tehlikeli atıklar, ambalaj atıkları ve evsel atıklar için farklı depolama sahaları kurulabilir. Tehlikeli atıkların geçici depolanacağı alan; tesis sahası içerisinde, sızdırmaz beton zeminli, üzeri kapalı, dökülme ve sızıntılara karşı önlem alınmış, farklı atıklar için farklı bölümler oluşturulmuş ve farklı atıkların bu bölümlerde ayrı olarak uygun şekilde (gerektiğinde konteynır içerisinde) depolanacağı bir alan olmalıdır. Bu alandaki bölümlerde depolanan atıkların isimleri yazılır. Bölümlere ve atık depolanması için eğer konteynır kullanılıyorsa konteynır üzerine atığın kodu, depolama tarihi gibi bilgiler yazılır. Bu bölüme yetkisiz kişilerin girişlerine karşı önlem alınır. Ayrıca bu sahada yangına ve acil durumlara karşı tedbir alınır. Aynı şekilde ambalaj atıkları ve evsel atıklar için kullanılan alanda yağmur, rüzgar gibi etkenlerle atıkların etrafa dağılmasına karşı önlem alınır. 6. Ön İşlem: Ambalaj atıkları, tehlikeli atık ile kontamine olmuş ambalajlar (mesela boya tenekeleri) depolanırken ve taşınması esnasında daha az yer kaplaması için mümkünse sıkıştırılmalıdır. Sulu atıklar ise mümkün olduğunca susuzlaştırılmalıdır. Bu önlemler ağırlık ve maliyet açısından firmaya önemli ekonomik avantaj sağlamaktadır. 7. Atıkların Bertaraf / Geri Kazanıma Gönderilmesi: Geçici depolama alanındaki atıkların bertaraf/geri kazanımı için araştırma yapılmalı bu konuda lisanslı tesislerle görüşme yapılarak atığı alacak yetkili tesis seçilmelidir. 8. Kayıtların Tutulması: Yapılan tüm işlemlere ait kayıtların düzenli olarak tutulması gerekir. Bu da atık beyan formlarının düzenlenmesinde, atık Yönetim Planlarının hazırlanmasında ve olası revizyonlarda kolaylık sağlar.
YASA VE YÖNETMELİKLER 2872 sayılı Çevre Kanunu Madde 8 : Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır. Madde 11 : Üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri sonucunda oluşan atıklarını alıcı ortamlara doğrudan veya dolaylı vermeleri uygun görülmeyen tesis ve işletmeler ile yerleşim birimleri atıklarını yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarak arıtmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve öngörülen izinleri almakla yükümlüdürler. TEHLİKELİ ATIKALRIN BERTARAFI Birçok tehlikeli atık yada tehlikeli kimyasal, risklerini azaltacak bazı önlemler alınarak kullanılabilir. Atıldıklarında bu maddeler kullanıcılar tarafından kontrol edilemezler. Bu maddelerle direkt yada dolaylı olarak temasta bulunan canlıların zarar görmesine neden olabilir. Bu sebeple risklerinden dolayı, tehlikeli atıklar diğer atıklardan ayrı olarak uygun şekilde toplanıp işlem görmelidir. Tehlikeli atıklar değerlendirilirken aşağıdaki metotlar uygulanır: • Kaynakta azaltma/önleme: Atıklardan kaçınmanın en iyi yolu, kaynağında üretilmemesi veya en az atık üretilmesidir. • Geri dönüşüm: Atıkların tamamının veya içindeki kullanılabilir maddelerin geri kazanımı yada tekrar kullanılmasıdır ( atık yağ geri kazanımı gibi). • Arıtma: Atıklar fiziksel, biyolojik yada kimyasal arıtma ile atık tehlikesiz veya daha az tehlikeli hale getirilebilir. • Bertaraf: Atık oluşumunun kaçınılmaz olduğu ve yukarıda belirtilen işlemlerin uygulanamadığı durumlarda değerlendirilemeyen atıklar yakma, depolama gibi metotlarla bertaraf edilir. Tehlikeli Atıkların Ara Depolanması Nihai bertaraf veya geri kazanım için uygun yer bulunamaması durumunda ya da bertaraf / geri kazanım tesislerine ulaştırılmadan önce atık miktarının yeterli kapasiteye ulaşması amacıyla atıklar ara depolarda depolanabilir. Bu depolarda bekleme süresi bir yılı aşamaz. Ancak bu süre zorunlu hallerde Bakanlık izni ile uzatılabilir. Ara depolama tesisleri için Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan ön lisans ve lisans alınması zorunludur. Ara depolama tesisi kurmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, ( Ek 13) de yer alan bilgi ,belgeler ve diğer dokümanlarla birlikte Çevre ve Orman Bakanlığı’na başvurur. Ara depolama ve işleme tesislerinde; - Giriş, depolama ve çalışma kısımları, - Yangın söndürme sistemleri, - Boruların, hazne ve kapların temizlenmesi için temizleme sistemleri, - Taşan ve dökülen atıkların toplanması için yeterli absorban, nötralizan bulunur. TEHLİKELİ ATIKLARIN TAŞINMASI Atıkların taşınması bu iş için lisans almış kişi ve kuruluşlarca taşınan atığın özelliğine uygun araçlarla yapılır. Aynı araçta aynı kap içinde taşınacak atığın kod numarası aynı olmak zorundadır. Tehlikeli Atıkların Taşınmasında Ulusal Atık Taşıma Formunun Kullanılması Tehlikeli Atıklar, Atık Madeni Yağlar, Bitkisel Atık Yağlar, Atık Akümülatörler ve Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin taşınması esnasında “Ulusal Atık Taşıma Formu” kullanılması zorunludur. Bu form İl Çevre ve Orman Müdürlüklerinden temin edilebilir. Tehlikeli Atık Yönetim Planı
TEHLİKELİ ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ  SINIFLANDIRMA
Tehlike Sembolü : T (Toksik) Risk İbareleri : R45 : Kanser yapabilir. R68 : Geri dönüşümü mümkün olmayan etki oluşturabilir. R36/38 : Gözleri ve cildi tahriş edicidir. R43 : Cilt ile temas halinde alerji yapabilir. R67 : Buharı uyuşukluk ve baş dönmesine neden olabilir. R52/53 : Sudaki organizmalar için zararlı, su ortamında uzun süreli olumsuz etkilere neden olabilir. Güvenlik İbareleri : S53 : Maruz kalmaktan sakının, kullanmadan önce özel kullanma talimatını okuyun. S45 : Kaza halinde ve ya kendinizi iyi hissetmiyorsanız hemen bir doktora başvurun. S61 : Çevreye gelişigüzel bırakılmasında kaçının.
B. OLİN PERKLORETİLEN Tehlike Sembolü : X(N) : (Zararlı) N : Çevre için tehlikeli Risk İbareleri : R40A : Kanserojen olduğuna dair kısıtlı kanıtlar. R51/53 : Sudaki organizmalar için toksik, su ortamında uzun süreli olumsuz etkilere neden olabilir. Güvenlik İbareleri : S23 : Buharı solumayın. S36/37 :Çalışırken uygun koruyucu giysi giyin, koruyucu eldiven kullanın. S61 : Çevreye gelişigüzel bırakılmasında kaçının.
C. OLİN METİLEN KLORİT TECHNICAL – E Tehlike Sembolü : X(N) : (Zararlı) Risk İbareleri : R40A : Kanserojen olduğuna dair kısıtlı kanıtlar. Güvenlik İbareleri : S23 : Buharı solumayın. S24/25 : Göz ve cilt temasından kaçının. S36/37 :Çalışırken uygun koruyucu giysi giyin, koruyucu eldiven kullanın.
D. OLİN METHENE PU Tehlike Sembolü : X(N) : (Zararlı) Risk İbareleri : R40A : Kanserojen olduğuna dair kısıtlı kanıtlar. Güvenlik İbareleri : S23 : Buharı solumayın. S24/25 : Göz ve cilt temasından kaçının. S37/39 :Çalışırken uygun koruyucu eldiven, koruyucu gözlük / maske kullanın. |